ALB

Evropski dan jezika obeležava se 26. septembra.

Pitanje jezika, primena Zakona o upotrebi jezika i pravo na njegovu upotrebu je tema kojom se nevladina organizacija Komunikacija za razvoj društva „CSD“ bavi poslednje tri godine. Tokom tog perioda CSD je sprovela niz aktivnosti koje doprinose poboljšanju kvaliteta upotrebe zvaničnih jezika (albanski i srpski) širom Kosova, poštovanju Zakona o upotrebi jezika i povećanju vidljivosti Kancelarije poverenika za jezike u Vladi Kosova.

Kroz različite programe CSD je organizovala niz debata širom Kosova, sprovela istraživanje u 12 Opština metodom “tajnog klijenta”, izradila “Akcioni plan za unapređenje kvaliteta upotrebe jezika” za 16 Opština na Kosovu, izradila i distribuirala Opštinama “Vodič o pravilnoj primeni Zakona o upotrebi jezika u lokalnim samoupravama na Kosovu”, distribuirala Opštinama softver za prevođenje kako bi se prevodiocima olakšao posao i poboljšao kvalitet prevoda. CSD je, takođe, kreirala i besplatnu aplikaciju za mobilne telefone “Language Officer” koja ima za cilj da ubrza i olakša postupak žalbi Kancelariji poverenika za jezike. CSD je u četiri opštine radila na podizanju svesti i upoznavanju građana sa mogućnošću da njihov jezik postane jezik u službenoj upotrebi u tim opštinama (konkretno pitanje romskog jezika). Osim toga CSD je uz pomoć Kancelarije poverenika za jezike organizovala i šestomesečno učenje albanskog jezika za 20 polaznika kursa.

I pored svega što je učinjeno borba za jezik sve više podseća na borbu sa vetrenjačama, kršenje prava na jezik je vidljivo na svakom koraku, a čini se da, kako građanima, tako i političarima pravo na jezik nije prioritet. Nepostojanje dovoljnog broja prevodioca u institucijama, nepostojanje lektora, nemogućnost zapošljavanja zbog ograničenosti budžetom, samo su neki od razloga nepoštovanja jezičkih prava.

CSD ipak veruje da je na putu sistematskog rešenja ovog problema iako se zna da je rešavanje pitanja jezika spor process, upravo jer nije predstavljen kao prioritet. U saradnji sa Kancelarijom poverenika za jezike CSD će i u budućnosti raditi na rešavanju ovog problema jer smatra da je jezik identitet jednog naroda.
Na Kosovu Evropski dan jezika obeležava Kancelarija poverenika za jezike koja će tokom čitave nedelje sprovesti niz različitih aktivnosti širom Kosova.

Kancelarija poverenika za jezike je osnovana aprila 2012. godine u sklopu Kabineta premijera, a na osnovu Uredbe br.07/2012.

Kancelarija poverenika radi na postizanju ravnopravnog tretmana zvaničnih jezika u svim centralnim, lokalnim i nezavisnim institucijama, kao i javnim preduzećima, uz poštovanje zakona, ljudskih prava, kao i poštovanje prava svakog pojedinca da koristi svoj jezik. Kancelarija je angažovana na jačanju potencijala za upotrebu zvaničnih jezika u institucijama kroz davanje preporuka i pružanju podrške inicijativama za unapređenje jezičke raznovrsnosti na Kosovu.
Zakon o upotrebi jezika obavezuje sve javne institucije i pružaoce usluga da osiguraju ravnopravnu upotrebu oba službena jezika, albanskog i srpskog, kao i službenih jezika u opštinama, i jezika koji su u službenoj upotrebi u opštinama. Zakon o upotrebi jezika na Kosovu stupio je na snagu 2007. godine, međutim, iako je, kako kažu, napisan po evropskim standardima njegovo sprovođenje nije na zadovoljavajućem nivou.

Evropski dan jezika ustanovljen je 2001. godine odlukom Saveta Evrope i uz pokroviteljstvo EU u uverenju da je višejezičnost na starom kontinetu dragocena realnost koju treba sačuvati, vrednovati i braniti u budućnosti.

U Evropi postoji više od 220 autohtonih jezika.

Dita Evropiane e Gjuhëve shënohet më 26 shtator.

Çështja e gjuhëve, zbatimi i Ligjit për përdorimin e gjuhëve dhe e drejta për zbatimin e tij është një temë me të cilën organizata jo-qeveritare Komunikimi për Zhvillimin e Shoqërisë “CSD” është duke u marrë gjatë tri viteve të fundit. Gjatë kësaj periudhe, CSD ka ndërmarrë një sërë aktivitetesh që kontribuojnë në përmirësimin e cilësisë së përdorimit të gjuhëve zyrtare (gjuhës shqipe dhe serbe) anembanë Kosovës, duke respektuar Ligjin për përdorimin e gjuhëve dhe rritjen e dukshmërisë së punës së Zyrës së Komisionerit për Gjuhëte në Qeverinë e Kosovës.

Përmes programeve të ndryshme, CSD organizoi një sërë debatesh në mbarë Kosovën, zbatoi hulumtime në 12 komuna duke përdorur metodën „e klientit të fshehur“, hartoi „Planin e veprimit për avancimin e cilësisë së përdorimit të gjuhëve“ për 16 komuna në Kosovë, hartoi dhe ua shpërndau komunave „Udhëzuesin për zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve në qeverisje lokale në Kosovë“, ua shpërndau komunave softuerin e përkthimit për t’ua lehtësuar përkthyesve punën dhe për ta përmirësuar cilësinë e përkthimeve. Gjithashtu, CSD krijoi edhe aplikacionin falas për telefonat mobile „Language Officer”, i cili synon të shpejtojë dhe lehtësojë procedurën e ankesës në Zyrën e Komisionerit për Gjuhët. Në katër komuna, CSD punoi edhe në rritjen e ndërgjegjësimit dhe njohjen e qytetarëve me mundësinë që gjuha e tyre të bëhet gjuhë në përdorim zyrtar në këto komuna (konkretisht çështja e gjuhës rome). Përveç kësaj, CSD, me ndihmën e Zyrës së Komisionerit për Gjuhët, organizoi edhe një trajnim gjashtëmujor të gjuhës shqipe për 20 pjesëmarrësit e kursit.

Përkundër gjithçkaje që është bërë, lufta për gjuhë gjithnjë e më shumë duket si një luftë me mullinjtë e erës. Shkelja e të drejtës në gjuhë është e dukshme në çdo hap dhe duket se e drejta në gjuhë, si për qytetarët ashtu edhe për politikanët, nuk është prioritet. Mungesa e numrit të mjaftueshëm të përkthyesve në institucione, mungesa e lektorëve, pamundësia e punësimit për shkak të kufizimeve buxhetore, janë vetëm disa nga arsyet për mos respektimin e të drejtave gjuhësore.

Megjithatë, CSD beson se është në rrugën e gjetjes së zgjidhjes sistematike të këtij problemi, edhe pse dihet se zgjidhja e çështjes gjuhësore është një proces i ngadalshëm, pikërisht sepse nuk paraqitet si prioritet. Në bashkëpunim me Zyrën e Komisionerit për Gjuhët, CSD edhe në të ardhmen do të vazhdojë të punojë në zgjidhjen e këtij problemi, sepse e konsideron gjuhën si identitet të një kombi.
Dita Evropiane të Gjuhëve në Kosovë shënohet nga Zyra e Komisionerit për Gjuhët, e cila gjatë gjithë javës do të organizojë një sërë aktivitetesh anembanë Kosovës.

Zyra e Komisionerit për Gjuhët është themeluar në prill të vitit 2012 në kuadër të Zyrës së Kryeministrit dhe në pajtim me Rregullores nr. 07/2012.

Zyra e Komisionerit për Gjuhët punon që gjuhët zyrtare të kenë trajtim të barabartë në të gjitha institucionet qendrore dhe lokale, në institucionet e pavarura dhe ndërmarrjet publike,duke respektuar ligjin, duke respektuar te drejtat e njëri tjetrit përfshirë edhe të drejtën e çdo individi në përdorimin e gjuhës së vet. Po ashtu ajo angazhohet në ngritjen e kapaciteteve nëpër institucione për përdorimin e gjuhëve, jep rekomandime dhe mbështet çdo iniciativë pozitive për të avancuar shumëllojshmërinë gjuhësore në Kosovë.

Ligji për përdorimin e gjuhëve obligon të gjitha institucionet publike dhe ofruesit e shërbimeve që të sigurojnë përdorimin e barabartë të dy gjuhëve zyrtare, gjuhës shqipe dhe gjuhës serbe, dhe gjuhëve zyrtare në komuna, si dhe gjuhëve që janë në përdorim zyrtar nëpër komuna. Ligji për përdorimin e gjuhëve në Kosovë hyri në fuqi në vitin 2007, megjithatë, edhe pse thuhet se është hartuar sipas standardeve evropiane, zbatimi i tij nuk është në nivel të kënaqshëm.

Dita Evropiane e Gjuhëve është caktuar në vitin 2001 me vendimin e Këshillit të Evropës dhe me patronatin e BE-së, duke besuar se shumëgjuhësia në kontinentin e vjetër është një realitet i çmuar që duhet të ruhet, vlerësohet dhe mbrohet në të ardhmen.

Në Evropë ka më shumë se 220 gjuhë autoktone.